هر آنچه که باید در خصوص پلاستیک بدانید

هر آنچه که باید در خصوص پلاستیک بدانید

مردم هر روزه از مواد پلاستیکی برای موارد مختلفی استفاده میکنند. در طی پنجاه تا شصت سال، پلاستیک توانسته نفوذ عمیقی در تمام ابعاد زندگی انسان داشته باشد. در واقع پلاستیک جایگزین خیلی خوبی برای سایر مواد مانند چوب و فلزات است و این موضوع نیز ناشی از آن است که تنوع مواد پلاستیکی بالا بوده و از نظر قیمتی نیز در مقایسه با سایر مواد به صرفه تر است.

تولید کنندگان به خوبی میتوانند از ویژگی های سودمند پلاستیک استفاده نمایند. مشتریان نیز به مصرف مواد پلاستیکی علاقه دارند زیرا سبک بوده و نگهداری و مصرف آن ساده میباشد.

انواع پلاستیک

به طور کلی ، حدود  45میلیون نوع منحصر بفرد از پلاستیک وجود دارد و هر کدام از آنها نیز شامل زیر مجموعه ای بزرگ هستند. تولید کنندگان میتوانند با ایجاد تغییرات جزئی در وضعیت ظاهری پلاستیک، از آن بر اساس کاربرد مورد نظر بهره برداری نمایند. زمانی که تولید کنندگان مواردی مانند توزیع وزن مولکولی، چگالی یا شاخص های ذوب را تغییر میدهند در واقع ،آنها میزان اثر بخشی ماده را اصلاح میکنند و یک ماده پلاستیکی با ویژگی های خاص را تولید میکنند که در نهایت مصارف خیلی متمایزی هم خواهد داشت.

دو گروه پلاستیک کدامند؟

پلاستیک دارای دو گروه دسته بندی بزرگ میباشد: ترموست ها و ترموپلاستیک ها. با توضیح بیشتر در خصوص هر یک از آنها در ادامه ی متن شما میتوانید با  مصارف روزانه آنها اشنا شوید. در پلاستیکهای ترموست، زمانی که دمای ماده به حد دمای اتاق میرسد، تغییر شکل خیلی سخت شده و ماده وضعیت خود را برای مدتی طولانی حفظ میکند.

فرم این نوع از پلاستیک را نمیتوان به حالت اولیه تغییر داد و یا امکان ذوب و تغییر شکل آن وجود ندارد. رزین اپوکسی و پلی اورتان هم در این دسته قرار میگیرند. از این مواد در ساخت تایر خودرو، اجزای خودرو و مواد ترکیبی( کامپوزیت ها ) استفاده میشود.

گروه دوم پلاستیکهای ترموپلاستیک هستند که انعطاف و تنوع بیشتری دارند. از آنجایی که این پلاستیکها خاصیت این را دارند که با اعمال حرارت به وضعیت اولیه خود تغییر شکل دهند، از آنها برای موارد متفاوتی استفاده میشود. میتوان آنها را به فیلم، فیبر  و یا سایر اشکال تبدیل نمود.

انواع ویژه پلاستیک کدامند؟

در این بخش به انواع ویژه پلاستیک و چگونگی به کارگیری آنها در زندگی امروز  و همچنین شرحی ازویژگی های PVC می پردازیم. به ویژگی های شیمیایی و مزایای آنها توجه کنید :

•  PETیا پلی اتیلن ترفتالات: این نوع از پلاستیک گزینه ای مناسب برای ساخت محفظه نگهدارنده ی غذا و یا بطری های آب است. همچنین در بسیاری از موارد  از آن برای ساخت کیسه های ذخیره مواد استفاده میشود.  ماده یاد شده محکم بوده و امکان تغییر شکل به فیبر و یا فیلم را نیز دارد.
• PVC یا پلی ونیل کلراید: این ماده شکننده و ضعیف است ولی مواد تثبیت کننده به آن اضافه میشوند.  در نهایت نوعی  پلاستیک نرم تر بوجود می اید که امکان تغییر شکل به حالتهای مختلف را دارد.  از آنجایی که ماندگاری و طول عمر این ماده مطلوب است، از آن برای لوله کشی نیز استفاده میشود.

مصارف PVC

این ماده به طور شایعی در صنعت ساخت و ساز به کار برده میشود زیرا هزینه تولید پایین، قابلیت انعطاف بالا(خاصیت چکش خواری ) و وزن کمی دارد. همچنین در بسیاری از موارد که خوردگی یا زنگ زدگی میتوانند سطح عملکرد محصول را کاهش دهند و هزینه های نگهداری را افزایش دهند، از آن به جای فلزات استفاده میشود. همانطور که پیش از این نیز به این موضوع اشاره کردیم، از ماده یاد شده  برای تولید لوله بهره برده میشود که در نهایت کاربرد  شهری و یا صنعتی دارند. همچنین برای تعمیر، نصب و اتصال لوله ها میتوان این مواد را استفاده نمود. برای اتصال انها به هم نیازی به جوشکاری نیست و فقط با استفاده از اتصل گرها و سیمان حل کننده و چسب های ویژه(مورد  اصلی که انعطاف در نصب لوله ها را ممکن میسازد) میتوان انها را بهم متصل نمود. این ماده در صنعت الکترونیک و برق هم قابل مشاهده است مانند عایق های الکتریکی، سیم ها و پوشش کابل ها.

در صنعت پزشکی و مراقبت از سلامت هم این ماده در ساخت لوله های تغذیه کننده، کیسه های خون، کیسه های درون رگی، بخشی از دستگاه های دیالیز و بسیاری از محصولات دیگر کاربرد دارد. این مورد  فقط زمانی امکان پذیر خواهد شد که فتالات ها را به آن اضافه کنیم. فتالات ها  به عنوان نوعی روان کننده یا نرم کننده عمل میکنند تا میزان انعظاف و نرمی ماده PVC را به درجه قابل قبولی برسانند. در نهایت تناسب این ماده را برای مصارف ذیل بیشتر میکنند که ناشی از بهبود ویژگی های عملکردی انهاست.

محصولات رایج مصرفی مانند بارانی ها، کیسه های پلاستیکی، اسباب بازی ها، کارت اعتباری، شلنگ، در و قاب پنجره و پرده حمام هم از این همین ماده ساخته شده اند. این لیست شامل موارد بی اهمیتی از کاربردهای  PVCنیست که شما در محیط خانه و اطراف ان مشاهده میکنید، بلکه مهم ترین های انها را نشان میدهد.

مزایای  PVC

همانطور که در بخش های پیشین نیز اشاره شد،  PVCماده ای کم هزینه و مقرون به صرفه است  که کاربری آسان و همچنین وزن کمی دارد. روند تولید  این ماده در مقایسه با سایر انواع پلاستیکها، به مصرف نفت خام و یا گاز طیبیعی محدود نمیشود. بعضی از افراد از این نکته استفاده میکنند تا ثابت نمایند که ماده یاد شده نوعی پلاستیک بادوام و پایدار است زیرا چنین انرژی هایی قابلیت تجدید پذیری و یا تولید مجدد را ندارند.

همچنین  PVCماده ای پایدار بوده  و زندگ زدگی و خوردگی و یا سایر انواع آسیبها تاثیری بر آن ندارند. به راحتی میتوان آن را به سایر شکل ها  تبدیل کرد و قابلیت استفاده از آن  در انواع صنایع نوعی مزیت  به حساب می آید. از آنجایی که این ماده نوعی ترموپلاستیک است، امکان بازیافت و تبدیل آن به محصولات متفاوت برای سایر صنایع نیز وجود دارد، اما نظر به ایینکه از فرمولاسیون های متفاوتی برای تولید آن استفاده میشود،  عملیات بازیافت چندان ساده نخواهد بود.

علاوه بر آن   PVCثبات شیمیایی خوبی داشته و این موضع زمانی اهمیت پیدا میکند که در ترکیب با سایر انواع مواد شیمیایی استفاده میشود. چنین ویژگی هایی تضمین میکنند که ماده یاد شده  پس از افزودن سایر مواد شیمیایی تغییر زیادی نداشته و ویژگی های خود را حفظ میکند. سایر مزیت های  PVCعبارتند از :

• سازگار با بافتهای زنده
• شفافیت و وضوح
• مقاوم در برابر ترک های ناشی از فشار شیمیایی
• هدایت کم حرارتی
• به نگهداری کم نیاز دارد و یا در مواردی این مقدار به صفر میرسد

معایب  PVC

در اغلب موارد این ماده با نام پلاستیک سمی شناخته میشود که ناشی از  سمومی است که به هنگام تولید، قرار گیری در معرض آتش و یا تجزیه در زباله ها از آن آزاد میشود. ازاد سازی این سموم خود دلیلی برای ابتلا به بیماری های مختلف مانند سرطان، اختلالات در رشد، توزیع اندوکرین، آسم و مشکلات ریوی میشود. بیماری های ناشی از این سموم فقط به موارد یاد شده محدود نمیشود و لیستی طولانی تر از این دارند. در حالی که  تعداد زیادی از تولید کننده این ماده عنوان میکنند که نمک اضافه شده در ترکیبات خود یک مزیت بزرگ است؛ مواد اصلی تشکیل دهنده به همراه دیوکسین و فتالات خود فاکتورهای مشارکت کننده ای هستند که میتوانند سلامت انسان را به خطر اندازند.

بنابراین اگر خطر جدی سلامتی در خصوص این نوع از پلاستیک ها وجود داشته باشد، میتوان در خصوص آن بیشتر صحبت کرد.

آینده ی پلاستیکهای PVC

درصد بالایی از پلاستیکهای کاربردی روزانه  را انواع  PVC تشکیل میدهند. در واقع این ماده پس از پلی اتیلن و پلی پروپیلن، سومین پلاستیکی است که بیشترین مصرف در دنیا را دارد. نگرانی های موجود در خصوص خطرات احتمالی این ماده برای سلامت انسان باعث شده است تا تحقیقاتی در حوزه امکان جایگزینی  بنزین سنگین با نیشکر انجام گیرد. تحقیفات بیشتری نیز در مورد امکان استفاده از نرم کننده ها زیستی به عنوان محلول در نرم کننده های عاری از فتالات صورت گرفته است. اگرچه آزمایشات یاد شده هنوز در مراحل نخستین خود قرار دارند ولی  انتظار میرود تا با توسعه انواع پایدار تری از این نوع پلاستیک، احتمال بروز خطرات وارده بر سلامت انسان و یا محیط زیست در طی مراحل تولید، استفاده و قرار گیری در معرض این ماده از بین بروند.

• پلی استایرن: که با نام استرین کفی نیز شناخته میشود. این ماده بسیار سبک بوده و به راحتی تغییر شکل میدهد و همچنین این امکان را دارد که به عنوان یک عایق عمل نماید. به همین دلیل است که کاربرد فراوانی در ساخت وسایل خانگی، شیشه ها و سایر سطوح مقاوم در برابر ضربه دارد.  همچنین با افزودن عامل  کف زا و یا کف ساز میتوان آن را به یک عایق کف تبدیل کرد.
• پلی ونیلیدین کلراید و یا PVC : که با نام ساران نیز شناخته میشود و برای پوشش مواد غذایی از آن استفاده میشود. بوی غذا از آن خارج نشده و میتوان آن را در انواع پوششها به کار برد.
• پلی تترافلورواتیلن: شهرت و محبوبیت این ماده در حال افزایش است  و با نام تفلون نیز شناخته میشود. ابتدا توسط   DuPontدر سال  1983تولید شدو نوعی پلاستیک مقاوم در برابر حرارت است. همچنین ثبات بسیاری داشته و مقاوم بوده و توسط سایر مواد شیمیایی آسیبی نمی بیند.  ماده یاد شده سطوحی را ایجاد میکند که به هیچ عنوان ترک بر نمیدارند و به همین دلیل کاربرد زیادی در وسایل آشپزی (قابلیت عدم چسبندگی)، لوله کشی و نوار لوله و پوشش های ضدآب  دارند.
• پلی پروپیلن: به طور خلاصه به این ماده PPهم گفته میشود  و انواع متفاوتی هم دارد. از آن برای ساخت لوله ها، کیف و طراحی خودرو بهره گرفته میشود.
• پلی اتیلن: که با نام HDPE , LDPE هم شناخته میشود و یکی از رایج ترین انواع پلاستیک است. ساختار جدید آن باعث میشود تا پلاستیک بتواند سطحی به حالت مسطح و صاف داشته باشد. مصارف اولیه ی ان نیز در سیمهای الکتریکی بوده ولی امروزه مشخص شده که مواد یکبار مصرف نیز گزینه خوبی برای این ماده هستند مانند دست کش های یکبار مصرف و کیسه زباله، بسته بندی ها و بطری ها نیز در این دسته قرار میگیرند.

مصرف پلاستیک همچنان فراتر از تصورات عده زیادی از مردم  در دنیا در احال افزایش است. با ایجاد تغییراتی کوچک در این مواد میتوان به انواع گوناگون و نوینی از مواد شیمیایی دست یافت. حتی دنیای مواد پلاستیکی با امکان بازیافت انها در حال توسعه و بهبود است. آشنایی با انواع گوناگون این ماده نیز به شما کمک میکند تا از چگونگی تاثیر اختراع این ماده بر دنیا مطلع شوید. پلاستیک بخش اعظمی از محصولات اطراف ما   و زندگی روزمره ما را در بر میگیرد(از بسته های ساندویچ تا لوله ها  و وسایل اشپزخانه و سایر موارد) و سبک زندگی شما هیچ گونه تغییری در این حقیقت ایجاد نمیکند.