رویکرد تحلیل ساینتومتریک در ماسه پلاستیکی
هدف از این مطالعه پیشبرد ارزیابی ساینتومتریک بر روی ماسه پلاستیکی با هدف بررسی جنبههای متعدد آن است. مطالعات مروری مرسوم ازنظر ظرفیت بررسی کامل این مباحث محدود هستند. برخی از ویژگیهای پیچیده تر تحقیقات پیشرفته عبارتند از تحلیل همزمانی رخداد، ترسیم علمی و تحلیل هم-استنادی. نویسندگان و محققان مبتکری که به دلیل استنادات مشهور هستند، منابعی که بیشترین تعداد انتشار را دارند، حوزههای فعال درگیر و همزمانی کلید واژهها در بررسی ماسه پلاستیکی همگی در انجام این مطالعه سهیم هستند. این مطالعه به تحلیل ساینتومتریک در دادههای مطالعاتی موجود از ماسه پلاستیکی محدود است. از برنامه VOS viewer (نسخه 1.6.18) در پیاده سازی تحلیل پس از دادههای بیبلیومتریک در 4512 نشریه که از پایگاه داده اسکوپوس استخراج شده و از سال 2021 تا ژوئن 2022 مورد استفاده قرار گرفتند استفاده شده است. با تکیه بر توصیف آماری و گرافیکی محققان و کشورهایی که در این پژوهش مشارکت دارند، به محققان در ایجاد سرمایه گذاریهای مشترک و تبادل تکنیک و ایدهها با یکدیگر کمک خواهد کرد.
زبالههای پلاستیکی مانند بطریهای پلاستیکی، کیسهها و ورقهای پلاستیکی را چون نمیتوان به آسانی در محیط زیست تجزیه کرد، به یکی از سختترین آلایندهها تبدیل کرده است. حجم زبالههای پلاستیکی سالانه در سطح جهان به 25 میلیون تن میرسد. براساس گزارش توسعه سازمان ملل متحد، تنها حدود 10 درصد از زبالههای پلاستیکی بین سالهای 1950 و 2015 بازیافت شد؛ باقی مانده آنها در محلهای دفن زباله یا دیگر نقاط دور ریخته شدند. شکل زیر افزایش حجم زبالههای پلاستیکی بین سالهای 1950 تا 2019 را نشان میدهد.
شکل 1:
درصورت تکیه بر الگوهای مصرف و روشهای مدیریت پسماند فعلی میزان زباله پلاستیکی در محلهای دفن زباله و محیطهای طبیعی تا سال 2020 به حدود 12.000 میلیون تن افزایش خواهد یافته و آن را به یکی از سخت ترین آلاینده تبدیل خواهد کرد. بنابراین، ابتکارات متعددی در سراسر جهان، به ویژه در کشورهای صنعتی، برای تبدیل زبالههای پلاستیکی به محصولات ارزشمند وجود دارد. از آنجایی که صنعت ساخت و ساز در اکثر کشورها فعال بوده و بیشترین منابع خام را مصرف میکند، میتوان به فرصتی عظیمی در تولید مصالح ساختمانی جدید از زبالههای پلاستیکی دست یافت. جایگزینی مصالح ساختمانی همچون بلوکهای بتنی (سیمانی) با بلوکهای ماسهای پلاستیکی به کاهش مصرف سیمان و آلودگی دی اکسید کربن ناشی از آن کمک میکند. سهم صنعت سیمان که یکی از بزرگترین صنایع تولیدی است، در اتمسفر به شکل انتشار دی اکسید کربن است که 8 تا 10 درصد از انتشار دی اکسید کربن در سراسر جهان را شامل میشود. در 20 سال گذشته سطح تقاضا برای ماسه سه برابر بیشتر از امروز بوده است؛ به طوری که میزان نیاز به ماسه برای هر فرو در روز بیش از 18 کیلوگرم تخمین زده شده است. انتظار میرفت در سال 2009 حدود 43 درصد از کل مواد جهان و 87 درصد از منابع زمینی ازجمله معادن استخراج شود. ولی محققان با تکیه بر تکنیکهای سنجش از دور ارزیابی کردند که نرخ استخراج در دریاچه پویانگ در چین از 2006-2005 به 488 میلیون تن رسیده است. دریاچه پویانگ بزرگترین منطقه شناخته شده برای عملیات استخراج ماسه در سراسر جهان است. از دلایل افزایش استخراج باید به افزایش سطوح درآمد و مصرف، و همچنین پیشرفت سریع تجاری اشاره کرد. میزان تقاضا برای ماسه در صنعت ساخت و ساز و زیرساختها طی دهه گذشته سالانه 4.5 درصد افزایش داشته است و درحال حاضر، باید این صنعت را مقصر 75 درصد ماسه مصرفی در جهان دانست. از سال 1990، مصرف ماسه در مناطق نوظهور آسیا و اقیانوسیه با افزایش نرخ رشد متوسط سالانه 6.5 درصد همراه بوده است در حالی که این رقم در اروپا و امریکای شمالی کاهش یافته است. پیشبینی میشود در سال 2090، در مقایسه با دهه 2020، نرخ بهرهبرداری 30.8 برابر بیشتر شود. تقاضای جهانی برای ماسه در نتیجه رشد جمعیت، افزایش استانداردهای زندگی و شهرنشینی سریع افزایش یافته است. شن و ماسه در صنایع مختلف از جمله تولید فیلتر آب، پلیمرها و صنعت الکترونیک کاربرد دارد.
کلام آخر
پلاستیک و ماسه دو کالای بسیار مهم هستند که مزایای بی شماری برای مردم و جامعه دارند. مشکل بانباشت زبالههای پلاستیکی هزاران سال هم حل نخواهد شد زیرا پلاستیکها ظرفیت محدودی برای تجزیه زیستی دارند. این مقاله به بررسی پیشرفتهای اخیر درمورد استفاده از مخلوط های پلاستیکی و ماسه میپردازد. هدف از این تحقیق، تحلیل ساینتومتریک مقالات موجود به منظور ارزیابی ویژگیهای آنها است. از پایگاه داده موتور جستجوی اسکوپوس برای 4512 مقاله مرتبط، و یافتههای اپلیکیشن VOS viewer استفاده شد. به طور کلی، یافتههای حاصل از این مطالعه عبارتند از:
- بررسی منابع منتشر شده شامل مستندات درمورد ماسه پلاستیکی نشان داد که پنج منبع اصلی "مصالح ساختمانی و ساخت و ساز"، "بولتن آلودگی دریایی"، مجموعه کنفرانس IOP: علم و مهندسی مواد"، "دینامیکهای خاک و مهندسی زلزله" و "مجموعه کنفرانس IOP: زمین و علوم محیطی" به ترتیب دارای 134، 63، 56، 53 و 49 مقاله هستند.
- تجزیه و تحلیل کلیدواژهها نشان میدهد که پنج عبارت رایج عبارتند از ماسه (با 572 مورد)، مقاومت فشاری (254 مورد)، پلاستیک (240 مورد)، الیاف پلاستیکی تقویت شده (230 مورد) و تقویت کننده (217 مورد).
- پس از انجام تجزیه و تحلیل نویسنده، محققان به این نتیجه رسیدند که تنها 36 نویسنده در دست کم 10 پژوهشِ ماسه پلاستیکی مشارکت داشتهاند. مقالات بهترین نویسندگان نیز براساس تعداد مقالاتی که منتشر کردهاند و تعداد استنادهایی که دریافت کردهاند، رتبهبندی شدند.
- با توجه به بررسی مقالات حاوی دادههایی از ماسه پلاستیکی، مقاله "بازیافت زبالههای جامد پلاستیکی: بررسی پیشرفتها و برنامههای آینده" توسط سینگ 478 استناد داشت.
- باتوجه به مشارکت کشورهای مهم در تحقیقات در این زمینه، از بین 32 کشور تنها 15 مورد پژوهشهای خود را منتشر کردند. چین، هند، ایالات متحده، کانادا و استرالیا به ترتیب با 449، 217،208، 97 و 90 بیشترین تعداد مقالات را ارائه دادند. علاوه براین، چین، ایالات متحده، هند، استرالیا و کره جنوبی بیشترین استناد را به دست آوردند.
- براساس بررسیهای انجام شده از سال 2001 تا ژوئن 2022، با مشاهده 5 کلیدواژه و استنادها مشخص شد که صنعت ساخت و ساز بیشترین استفاده از ماسه پلاستیکی را دارد.
- استفاده از ماسه پلاستیکی در صنعت ساخت و ساز نیز به طراحی سبز و پایداری محیطی کمک میکند.
- اکثر کاربردهای بالقوه ماسه پلاستیکی هنوز به طور کامل مورد بررسی قرار نگرفتهاند و به تحقیقات بیشتری تا قبل از گسترش دامنه کاربرد آنها ضرورت دارد.