بررسی محتوای کل فنل و فعالیت آنتی اکسیدانیاسانس و عصاره های حلال مختلف در گیاه بومی مرمیا بورننسیس
این مطالعه به منظور تعیین فعالیت آنتی اکسیدانی، محتوای کل فنل اسانس و عصاره های حلال مختلف گیاه بومی مرمیا بورننسیس برنامه ریزی شده است. فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره ها با سه روش مختلف D-PPH، بتا کاروتن و ارزیابی توان کاهشی مورد بررسی قرار گرفت. در تمام روش ها، عصاره آبی اتانول بطور بالقوه در مقایسه با دیگر عصاره ها (هگزان، کلروفرم، اتیل استات و بوتانول) و اسانس پتانسیل بالایی داشت. همانطور که فرض شد، میزان کل فنل در این عصاره بالا بود و عصاره کلروفرم نیز سرشار از فلاونوئیدها است. در نتیجه، ارتباط مثبتی بین پتانسیل فعالیت آنتی اکسیدانی و سطح فلاونوئید کل عصاره ها مشاهده شد.
فرایندهای اکسیداسیون در مدیریت انرژی همه موجودات زنده ذاتی هستند و بنابراین توسط چندین مکانیسم سلولی تحت کنترل دقیق قرار می گیرند. با این حال، تولید بیش از حد رادیکال های آزاد و محافظت آنتی اکسیدانی به دلیل مکانیسم های نامتعادل منجر به بروز بیماری های مختلف و تسریع در روند پیری می شود. آنتی اکسیدان ها با وزن مولکولی پایین بعنوان عوامل حفاظتی احتمالی در کاهش آسیب اکسیداتیو بدن انسان، زمانی که مکانیسم های آنزیمی داخلی شکست می خورند یا عملکرد مناسبی ندارند، در نظر گرفته می شوند. اکسیداسیون با واسطه واکنش های رادیکال آزاد نیز علت فاسد شدن مواد غذایی نگهداری نشده غنی از اسیدهای چرب غیراشباع است و آنتی اکسیدان های طبیعی بعنوان جایگزینی برتر برای مواد مصنوعی مانند BHA و BHT پیشنهاد می شوند. بنابراین، مواد دارای خواص آنتی اکسیدانی بعنوان مواد غذایی بسیار مورد توجه قرار گرفته است. نباتات منبع خوبی برای تولید طیف وسیعی از آنتی اکسیدان های طبیعی محسوب می شوند. با این حال، هنوز دانش و اطلاعات کافی از مزیت های عملی آنها در دسترس نیست. گروه هایی از متابولیت های ثانویه گیاهی، فنولیک های آنتی اکسیدانی و فلاونوئیدها معمولآ در میوه ها، سبزیجات و گیاهان مختلف یافت می شوند و نشان داده شده است که یک سد دفاعی در برابر استرس اکسیداتیو ناشی از عوامل اکسید کننده و رادیکال های آزاد محسوب شوند. بیشتر عرقیات گیاهی که معمولآ بعنوان داروی خانگی کاربرد دارند، دارای خواص آنتی اکسیدانی و دارویی هستند که علت آن حضور ترکیبات فنلی بویژه مشتقات اسید فنولیک و فلانوئیدها است. پلی فنول ها مانند مشتقات فنلی و فلاونوئیدها نیز به دلیل قابلیت جلوگیری از فرسایش اکسیداتیو اسیدهای چرب شناخته شده اند.
مرمیا بورننسیس درختچه ای است که بطور گسترده در آسیای جنوب شرقی بویژه در مالزی پراکنده شده است. از برگ های آن برای بسته بندی برنج تخمیری معروف یا تاپیوکای تخمیر شده معروف در مالزی به نام تاپایی استفاده می شود. این گیاه رونده است و در محیط های باز و سایه دار به خوبی رشد می کند. ساقه آن حاوی لاتکس بسیار چسبنده است؛ همچنین این گیاه دارای طیف وسیعی از فعالیت های بیولوژیکی است. به گفتۀ بومیان ساراواک در مالزی، از برگ های این گیاه برای درمان سرطان پستان استفاده می شود. هدف از این مقاله، تعیین محتوای فنل کل و خواص آنتی اکسیدانی اسانس و عصارۀ مرمیا بورننسیس ازطریق روش های D-PPH، بتا کاروتن و سنجش توان کاهشی است. علاوه براین محتوای فلاونوئید کل اسانس، هگزان، کلروفرم، اتیل استات، بوتانول و عصاره های اتانول آبی نیز تعیین شده است.
بازدهی اسانس، هگزان، اتیل استات، کلروفرم، بوتانول و عصاره آبی اتانول در برگ مرمیا بورننسیس به ترتیب 1.9، 3.1، 12.98، 21.90، 10.00 و 58.32 درصد بود. باتوجه به جدول زیر، محتوای کل فنل در عصاره ها و اسانس که با روش Folin-Ciocalteu تعیین می شود بعنوان معادل اسید گالیک گزارش شده است.
جدول 1:
از بین پنج عصاره و اسانس، عصاره اتانول آبی حاوی بیشترین ترکیبات فنلی (30.35 درصد)؛ عصاره کلروفرمی (20.25 درصد)؛ عصاره بوتانولی (6.84 درصد)؛ عصاره اتیل استات (6.58 درصد) و عصاره هگزان (5.90درصد) بود. اما هیچ گونه ترکیب فنلی در اسانس مشاهده نشد. در مطالعات اخیر، قبلآ گزارش شده است که عملکرد ترکیبات قابل استخراج در عصاره آبی اتانول پوست و دانه انار در مقایسه با حلال هایی مانند کلروفرم، بوتانول، اتیل استات و هگزان بسیار بالا است. محتوای فنل کل براساس مقادیر جذب محلول عصاره های مختلف ارزیابی شد؛ به معرف فولین- سیتوکالتیو واکنش نشان داد و با محلول های استاندارد که در بالا ارائه شد، مقایسه شد. داده های حاصل شده از نقش کلیدی ترکیبات فنلی در سیستم های مهار و یا کاهش رادیکال های آزاد پشتیبانی می کند. همانطور که فرض شد و باتوجه به جدول 1، مقدار کل فنل در عصاره اتانول آبی بسیار بالا بود. از طرفی، عصاره کلروفرمی غنی از فلاونوئیدها با مقدار 58.83-0.44 میلی گرم کوئرستین / گرم است. با این حال، هیچ ترکیب فلانوئیدی در اسانس مشاهده نشد. نحوه تعیین سطح فنل براساس اندازه گیری مطلق مقادیر ترکیبات فنلی نیست؛ بلکه در واقع، براساس ظرفیت احیای شیمیایی آنها نسبت به اسید گالیک است. همچنین لازم به ذکر است که بین پتانسیل فعالیت آنتی اکسیدانی و میزان ترکیبات فنلی عصاره خام رابطه مثبت وجود دارد. در اینجا، واکنش عصاره های خام در این ارزیابی ممکن است از تنوع و یا کیفیت فنولیک های موجود در پنج عصاره مختلف برگ مرمیا بورننسیس ناشی شود. میوه ها و سبزیجات منابع غالب آنتی اکسیدانی (ویتامین E، ویتامین C و بتا کاروتن) محسوب می شوند که بعنوان جاذب رادیکال های آزاد عمل می کنند. با این حال، بیش از 80 درصد از کل فعالیت آنتی اکسیدانی موجود در این مواد غذایی از ترکیبات دیگری غیر از مواد آنتی اکسیدانی ناشی می شود که نشان دهندۀ وجود سایر آنتی اکسیدان های بالقوۀ مهم در این مواد غذایی است.
فعالیت آنتی اکسیدانی ازطریق روش های D-PPH، بتا کاروتن و سنجش توان کاهشی در گیاه بومی مرمیا بورننسیس انجام شده است. افزودن عصاره این گیاه و هیدروکسیی آنیزول بوتیل در غلظت 50 Lg/Ml از تجزیۀ بتا کاروتن جلوگیری کرد. بتا کاروتن در این روش در غیاب آنتی اکسیدان دچار تغییر رنگ سریع می شود؛ علت آن را میتوان اکسیداسیون همراه با بتا کاروتن و اسید لینولئیک دانست که رادیکال های آزاد را تولید می کند. اسید لینولئیک پس از انتزاع یک اتم هیدروژن از یکی از گروه های متیلن دی اتیل اتیلیک، رادیکال های آزاد را تشکیل می دهد که به مولکول های غیراشباع بتا کاروتن آسیب می رسانند. در نتیجه، بتا کاروتن اکسید شده و تجزیه می شود؛ در نتیجه، رنگ نارنجی خود را از دست می دهد که آن را میتوان با روش اسپکتروفتومتری کنترل کرد. در شکل زیر فعالیت مهار رادیکال های آزاد عصاره برگ و اسانس مرمیا بورننسیس با استفاده از روش D-PPH ارائه شده است.
شکل 1:
نقش آنتی اکسیدان ها در این فرایند به تعامل آنها با رادیکال های آزاد اکسیداتیو بستگی دارد. در روش D-PPH، آنتی اکسیدان ها با رادیکال های آزاد پایدار واکنش نشان داده و تغییر رنگ می دهد. در این مطالعه مشخص شد که عصاره آبی اتانول در برگ مرمیا بورننسیس حاوی مقدار قابل توجهی فنولیک است و میزان فنل موجود در این عصاره که مسبب فعالیت های آنتی اکسیدانی آن است، با کمک روش های مختلفی مورد آزمایش و بررسی قرار گرفته است.
