آلودگی پلاستیک به عنوان یک چالش جهانی و راهکارهای پیشگیری از آن
پلاستیک یکی از مهمترین کالاها در تمدن مدرن است که به تبع آن، آلودگی پلاستیک برای ما به معضل بزرگی تبدیل شده است. پلاستیک اختراع افرادی است که همیشه به دنبال یافتن محتوای جدید و بهتر بودند زیرا پلاستیک به دلیل مقرون به صرفه بودن به‌وفور در دسترس بوده و محصولات با کیفیتی از آن تولید می‌شود. در سراسر جهان پلاستیک در بسیاری از محصولات مانند بطری، چمدان، اسباب بازی و برخی دیگر از کالاها استفاده می‌شود. باتوجه به گزارش بررسی ضایعات پلاستیکی تنها 9 درصد از 9 میلیارد تن پلاستیک تولید شده در جهان بازیافت شده‌اند. با سوزاندن پلاستیک گازهای سمی منتشر می‌شوند و به طور کلی، تجزیه پلاستیک تقریبا غیرممکن است زیرا زمان زیادی طول می‌کشد تا پلاستیک به طور کامل از بین برود. امروزه، جهان با بحران آلودگی پلاستیک درگیر است به طوری‌که گونه‌های بسیاری از آن در سرتاسر کره خاکی پراکنده شده است. وجود زباله‌های پلاستیکی 84 درصد لاک پشت‌های دریایی، 44 درصد پرندگان دریایی و 43 درصد از کل آبزیان را تحت تاثیر قرار می‌دهد و ازطرفی 267 گونه از پستانداران را دچار خفگی و سایر شرایط بحرانی می‌کند. با این حال برای رهایی از بحران، باید بیشتر به فرایندهایی برای تامین نیازهای انسانی متکی بود و درغیر این صورت، روزی فرا می‌رسد که هیچ ردپایی از انسان روی زمین باقی نماند.
پلاستیک که یک اختراع پیشگامانه علم است، ماده‌ای با وزن بسیار سبک، طول عمر بسیار طولانی، ارزان قیمت و حاوی خواص متعدد با کاربرد گسترده در سراسر جهان است. تولید و جمع آوری کیسه‌های پلاستیکی پس از جنگ جهانی دوم آغاز شده و اکنون هیچ چیز نمی‌تواند این مسیر را متوقف کند. پادشاهی پلاستیک از درب بطری تا عروسک، از لوازم آرایشی گرفته تا لوازم الکترونیکی، و از زرورق شکلات گرفته تا بسته‌های مواد غذایی در همه جا گسترش می‌یابد. درحال حاضر، فناوری‌های مدرن و سیستم‌های حمل و نقل اشخاص را قادر می‌سازد تا از قله‌های بسیار بلند به اعماق اقیانوس‌ها سفر کنند و به دلیل استفاده از محصولات پلاستیکی مختلف مانند زرورق ها، بطری‌ها، چمدان‌ها وغیره باعث تجمع پلاستیک و آلودگی محیط زیست می‌شوند. آلودگی پلاستیکی انسان‌ها، حیات وحش و زیستگاه‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. هر روز تقریبا یک میلیون تن پلاستیک از خانه‌ها و صنایع در سرتاسر جهان تجمع می‌شود و نه تنها استفاده از کیسه‌های پلاستیکی در جاده‌ها و فاضلاب‌ها امری کاملا غیرضروری است بلکه هیچ فرایندی برای از بین بردن این حجم از پلاستیک وجود ندارد. تجزیه پلاستیک به پیش سازها و روش پلیمریزاسیون آنها بستگی دارد. تورهای ماهیگیری، زباله‌های کهنه، دفع پلاستیک و زباله، و استفاده بیش از حد از پلاستیک اصلی ترین عوامل موثر در مشکل آلودگی پلاستیکی هستند. پلاستیک که یک آلاینده است را میتوان براساس اندازه به زباله‌های پلاستیکی میکرو، ماکرو و مگان طبقه بندی کرد. به طور کلی، پلاستیک‌های میکرو و مگان از محصولات تولیدی بسته بندی شده به وجود می‌آیند. تجمع برخی از انواع پلاستیک‌ها به دلیل افزایش فعالیت‌های صیادی انباشته شده در جزایر دورافتاده افزایش یافته استه که به آنها پلاستیک میکرو، مزو وغیره گفته می‌شود. در هند سالانه حدود 5.6 میلیون تن زباله پلاستیک تولید می‌شود که حدود 70 درصد آن کاربرد خاصی ندارند. این استفاده روزافزون و دور ریختن پلاستیک سیستم‌های فاضلاب را دچار مشکل کرده و به کیفیت خاک آسیب می‌رساند که آن هم به نوبه خود، باعث بروز خطرات کشاورزی و همچنین اثرات منفی زیادی بر اکوسیستم می‌شود. اگر مردم متمدن امروزی به این تهدید توجه نکنند، انقراض نسل بشر چندان دور از انتظار نیست.
اثرات زیست محیطی آلودگی پلاستیک
پلاستیک‌ها ممکن است از آلاینده‌های سمی تشکیل شده باشند که پتانسیل بالایی در آلودگی آب، هوا و زمین دارند. پلاستیک یک ماده غیر قابل تجزیه است که در طبیعت زیبای ما در درازمدت مشکلاتی را برای حیوانات، انسان، گیاهان وغیره ایجاد خواهد کرد. استفاده بیش از حد از پلاستیک علت اصلی در تغییرات جریان باد، جریان‌های اقیانوسی، مناطق شهری، مسیرهای تجاری و جغرافیای ساحلی است. افزایش روبه رشد جمعیت انسانی محرک این آلودگی است. به طور کلی در شهرهاو مناطق محصور پلاستیک‌های فراوانی یافت می‌شود. اثرات آلودگی پلاستیک بر طبیعت، آب‌های زیرزمینی، زمین، هوا، حیوانات و زنجیره غذایی کاملا مشهود است.
پیامدهای سلامتی ناشی از آلودگی پلاستیک
آلودگی پلاستیک زمانی اتفاق می‌افتد که پلاستیک‌ها در مکانی انباشته شده و اثرات بدی بر محیط زیست و سپس حیات وحش، گیاهان و همچنین رشد انسان دارد. این آلودگی ها حیوانات محلی نیز درگیر کرده و زندگی نباتی را با مشکل مواجه کرده است. پلاستیک یک ماده مفید غیرقابل باور در جامعه و زندگی روزمره ماست که می‌تواند نقش بدی در زندگی ما هم داشته باشد. پلاستیک همچنین رشد هورمونی و مواد سرطان زا را متوقف می‌کند. مواد شیمیایی که برای تهیه پلاستیک استفاده می‌شوند دارای برخی از اثرات شناخته شده بر سلامت انسان همچون اختلال در تولید مثل، اختلالات عصبی، سیستم ایمنی، سرطان، سرطان خون، تاثیر ژنتیکی، اختلال رشد و همچنین در نوزادان تازه متولد شده مانند کاهش وزن هستند. تولید روزانه پلاستیک آب، هوا و خاک را تحت تاثیر قرار می‌دهد. استفاده از محصولات پلاستیکی نه تنها منجر به مصرف مقدار زیادی از مواد سمی و ذرات میکروپلاستیک با اثرات سرطان زایی یا مختل کننده غدد درون ریز می‌شود بلکه سلامت و بهداشت انسان را نیز به خطر می‌اندازد. در این طبیعت زیبا، میکروپلاستیک‌ها ازطریق مواجهه مستقیم همچون نکروز، سرگیجه، آپوپتوز، دیابت، بیماری‌های قلبی عروقی، سکته مغزی، صرع، آرتریت وغیره به بدن وارد می‌شوند.
پیشگیری از آلودگی پلاستیک
زباله‌های پلاستیکی روز به روز درحال افزایش است؛ به عبارت دیگر، طبیعت در آلودگی خفه می‌شود. در آینده نزدیک جهان با آلودگی پلاستیکی مواجه خواهد شد. با این حال باید از تشدید آن پیشگیری کنیم. ما باید از محیط زیست خود محافظت کنیم؛ برای داشتن محیط زیست بدون پلاستیک تلاش کنیم؛ هوای تازه نفس بکشیم و سالم باشیم. مصرف پلاستیک را به حداقل برسانیم.
بازتولید پلاستیک
ما باید از استفاده از پلاستیک در زندگی روزمره اجتناب کنیم. چند گزینه برای جایگزین کردن پلاستیک وجود دارد. برای مثال می‌توانیم به جای پلاستیک از بطری‌های چوبی استفاده کنیم که زیست سازگار بوده و برای سلامتی مفید هستند؛ به جای کیسه‌های پلاستیکی از کیسه‌های کاغذی استفاده کنیم؛ در فروشگاه به جای کیسه پلاستیکی ظروف بسته بندی با قابلیت بازتولید را انتخاب کنیم. شاید در آینده بتوان به محیط بدون پلاستیک دست پیدا کنیم.
بازیافت پلاستیک
پلاستیک را میتوان برای ساخت محصولات گوناگونی بازیافت کرد. بازیافت پلاستیک به این معناست که این پلاستیم مصرف شده به راحتی قابل تجزیه نیست. بنابراین، با کمک فرایند بازیافت بار پلاستیک هرگز کاهش نمی یابد اما این شانس وجود دارد که مقدار پلاستیک به جای اینکه افزایش یابد، متعادل شود. بهترین راه برای کاهش انباشت پلاستیک اجتناب از آن است.
آموزش صحیح: آموزش مهمترین راه حل تقریبا همه مشکلات است. اگر از اثرات مضر پلاستیک آگاهی داشته باشیم، ممکن است در این صورت از مصرف آن اجتناب کنیم. در حوزه کسب و کار، آگاهی از اثرات مضر آن بسیار مهم است. هر فرد باید از پیامدهای مفنی پلاستیک آگاه باشد.
مداخله دولت: دولت باید نسبت به اثرات زباله‌های پلاستیکی هوشیارتر باشد. اگر دولت، قانوني با هدف منع استفاده از پلاستيک وضع کند، عموم مردم ملزم به رعایت آن هستند. بسیاری از کشورها درحال حاضر از این قوانین تبعیت می‌کنند. همچنین بسیاری از انجمن‌های مبارزه با مصرف پلاستیک برای افزایش آگاهی مردم تاسیس شده‌اند.
پلاستیک تا حدی در زندگی روزانه ما انسان‌ها ضروری است که نه میتوان استفاده از آن را محدود کرد و نه میتوان حجم آلودگی ناشی از آن را کنترل کرد. با تکامل انسان که قدرتمندترین و داناترین موجود روی کره زمین است، هیچ کاری برای او غیرممکن نیست اما باوجود پلاستیک به عنوان یک ماده غیرزنده، بسیاری از تمدن‌های امروزی تغییر یافته‌اند و درحال حاضر بسیاری از بیماری‌های مزمن فقط به دلیل آلودگی پلاستیک رخ می‌دهند. با این حال، میتوان نتیجه گرفت که صنعتگران روز به روز درحال تولید اقلام ضروری هستند اما باید به بازیافت پلاستیک‌های هدر رفته نیز توجه کنند. درغیر این صورت، نسل انسان در روی زمین منقرض خواهد شد.
