آلودگی پلاستیکی و تاثیرات آن بر محیط زیست

دسته: مقالات منتشر شده در 02 دی 1398
نوشته شده توسط Admin بازدید: 7901

آلودگی پلاستیکی چه تاثیراتی بر محیط زیست دارد؟

آلودگی پلاستیکی یکی از مشکلات محیطی اصلی و بنیادی در دنیای امروز به شمار می‌آید زیرا تولید پلاستیک های یکبار مصرف باعث شده است تا سازگاری با آنها با دشواری های بیشتری همراه شود. آلودگی پلاستیکی مسأله ای است  که بیشتر در کشورهای در حال توسعه آسیایی و آفریقایی دیده می‌شود که در آن‌ها سیستم های جمع آوری زباله معمولاً به صورت ناکارآمد فعالیت می کنند و یا اینکه اصلا وجود ندارد. اما کشورهای صنعتی و پیشرفته که در آنها میزان بازیافت به مقدار کم مشاهده می شود هم، مشکلاتی در حوزه جمع آوری صحیح و درست مواد زباله ای را تجربه می کنند.

 

آلودگی پلاستیکی چگونه به وجود آمد؟

بیش از یک قرن از تولید پلاستیک های گرفته شده از سوخت های فسیلی می‌گذرد. تولید و توسعه هزاران محصول جدید پلاستیکی پس از جنگ جهانی دوم با سرعت بیشتری صورت گرفت و دوره نوین و جدید را به گونه‌ای تغییر داد که هم اکنون زندگی بدون مواد پلاستیکی برای انسان ها غیر قابل تصور است. پلاستیک ها حوزه پزشکی را با انقلابی بسیار گسترده روبرو کرده اند مانند تولید دستگاههای نجات‌بخش و یا امکان سفرهای فضایی را به وجود آورده‌اند، ماشین ها و جت هایی بسیار سبک وزن را تولید کردند و همچنین منجر به کاهش آلودگی و کاهش مصرف سوخت شدند.  پلاستیک ها به خوبی توانستند با تولید کلاه کاسکت ها و تجهیزات تصفیه آب زندگی تعداد زیادی از انسان ها را نجات بدهند. اگرچه راحتی استفاده از مواد پلاستیکی باعث شده تا میزان مصرف آنها افزایش پیدا کند و پس از آن نیز مقدار زیادی از محصولات پلاستیکی دور ریخته شوند و همین نکته در واقع عیب اصلی مواد یاد شده است. امروزه پلاستیک‌های یک‌بار مصرف حدود ۴۰ درصد از مواد پلاستیکی تولید شده در سال را تشکیل می دهند. تعداد زیادی از این محصولات مانند کیسه های پلاستیکی و بسته بندی های مواد غذایی دارای طول عمر چندین دقیقه ای تا چند ساعتی می باشند ولی به مدت صدها سال ممکن است در طبیعت باقی مانده و تجزیه نشوند.

 

آلودگی پلاستیکی ناشی از تغییرات آب و هوایی

در سال ۲۰۱۹ گزارش جدیدی با عنوان پلاستیک و وضعیت آب و هوایی منتشر شد. در این سال پلاستیک باعث تولید گازهای گلخانه ای کربن دی اکسید به مقدار ۸۵۰ میلیون تن در جو کره زمین شد. همچنین این احتمال وجود دارد که میزان انتشار سالیانه به مقدار یک و ۳۴ صدم میلیارد تن تا سال ۲۰۳۰ برسد. ممکن است تا سال ۲۰۵۰ نیز مواد پلاستیکی ۵۶ میلیارد تن از گازهای گلخانه‌ای را منتشر کند و این مقدار می تواند تا سال ۲۱۰۰ به ۲۶۰ میلیارد تن برسد. مقادیر یاد شده ناشی از تولید، انتقال، سوزاندن و همچنین اثرات وارد بر فیتوپلانکتون ها می باشند.

 

الودگی پلاستیکی چه اثرات نامطلوبی بر زمین دارد؟

آلودگی پلاستیکی روی زمین می تواند خطراتی را برای گیاهان، حیوانات و انسان هایی که روی کره زمین زندگی می کنند، به وجود می آورد. در واقع میزان پلاستیک های موجود بر روی زمین بین ۴ تا ۲۳ برابر بیشتر از مقدار همین مواد در اقیانوس است. ۶۰ درصد از زباله ها در شرق آسیا و اقیانوسیه به صورت نامطلوبی مدیریت شده اند و این مقدار در آمریکای شمالی به یک درصد می رسد. همچنین میزان پلاستیکهای مدیریت نشده‌ای که سالانه به اقیانوس می رسند و به ذرات ریز پلاستیک دریایی تبدیل میشوند، نیز بین یک سوم تا یک دوم مقدار کل زباله‌های یاد شده (زباله هایی که به درستی مدیریت نشده اند) در سال است. پلاستیک های کلرینی می‌توانند مواد شیمیایی خطرناکی را در محیط خاکی اطراف آزاد کنند که پس از آن وارد آبهای زیرزمینی و یا آبهای اطراف خواهد شد و همچنین به اکوسیستم آسیب خواهد رساند. مشکل یاد شده خطرات بسیاری را برای انواعی از گونه های حیوانی دارد که از این آب ها استفاده می کنند.

 

آلودگی پلاستیکی در آبهای لوله کشی

مطالعاتی در سال ۲۰۱۷ نشان می‌دهند که ۸۳ درصد از نمونه های آب آشامیدنی که در دنیا گرفته شده اند، شامل آلاینده‌های پلاستیکی می باشند. این مطالعه برای اولین بار بر آلودگی پلاستیکی در آب‌های آشامیدنی تمرکز کرد و نشان‌داد که آمریکا با میزان آلودگی ۹۴ درصدی آب آشامیدنی در صدر این لیست قرار می‌گیرد و پس از آن نیز لبنان، هند، کشورهای اروپایی مانند انگلستان، آلمان و فرانسه دارای کمترین میزان نرخ آلودگی بودند ولی همچنان این نرخ برابر با ۷۲ درصد است.  این ارقام به خوبی نشان می دهند که ممکن است افراد در یک سال حدود ۳ تا ۴ هزار از ذرات ریز پلاستیکی موجود در آب های آشامیدنی را  مصرف کنند.  بنابر بررسی‌های انجام شده ذراتی با اندازه بیش از دو و نیم میکرون در این آب ها یافت شدند که 2500 برابر بزرگتر از ذرات نانو میباشند. دانشمندانی که در این حوزه فعالیت می‌کنند نیز عنوان کردند که امکان بروز اثرات منفی بر سلامتی انسان همچنان نامشخص است ولی اگر آبهای اشامیدنی حاوی ذراتی با اندازه نانو باشند، ممکن است سلامتی انسان در خطر قرار گیرد. اگرچه هنوز نیز مطالعاتی در خصوص آلودگی آب های آشامیدنی و مواد پلاستیکی در حال انجام است زیرا ارتباطی در خصوص نحوه انتقال آلودگی بین انسان، هوا، آب و خاک وجود دارد.

 

الودگی پلاستیکی چه تاثیراتی بر اقیانوس ها دارد؟

جریان های اقیانوس آرام باعث تولید سه جزیره از ذرات زباله ای شدند. در سال ۲۰۱۲ تخمین زده شد که حدود ۱۶۵ میلیون تومان از آلاینده های پلاستیکی در اقیانوس های دنیا وجود دارد. سازمان حفاظت از اقیانوس ها گزارش کرد که چین، اندونزی، فیلیپین، تایلند و ویتنام بیش از سایر کشورها مواد پلاستیکی را در دریا می‌اندازد. مطالعه دیگری نشان می‌دهد که بیش از ۵ تریلیون قطعات پلاستیکی در سطح دریا شناور هستند. زباله‌هایی که وارد اقیانوس ها می شوند برای زندگی دریایی و همچنین انسان ها خطرناک و سمی می باشند و همچنین سم هایی که در قطعات پلاستیکی مشاهده می‌شود عبارتند ازدی اتیل هگزیل فتالات که خود نوعی سم سرطان زاست. سرب، کادمیم و جیوه نیز در این دسته قرار می گیرند. در این زنجیره غذایی ابتدا پلانکتون ها و سپس ماهی ها و در نهایت انسان ها از این مواد خطرناک و سمی استفاده می کنند. علاوه بر آن مصرف ماهی هایی که حاوی این سموم می باشند می تواند خطر ابتلا به سرطان، اختلالات ایمنی و یا نقص های مادرزادی را افزایش دهد. بیشتر زباله هایی که در اطراف اقیانوس ها مشاهده می شوند، از مواد پلاستیکی تشکیل شده اند و در واقع عاملی دائمی برای آلودگی های دریایی می باشند. پلاستیک های یاد شده توسط جریان های اقیانوسی حمل شده  و به صورت پشته های بزرگ انباشته می شوند که به آنها چرخابهای اقیانوسی گفته می شود.

 

منابع آلودگی پلاستیک محیط زیست کدام است؟

در سال ۲۰۱۹ که محققان متوجه شدند بیشتر آلاینده های پلاستیکی اقیانوسی از کشتی های باری چینی نشات می‌گیرند، یکی از مسئولان حفاظت از اقیانوسها عنوان کرد که همه افراد درباره چگونگی نجات دهی اقیانوس با عدم استفاده ی کیسه های پلاستیکی و نی و یا بسته‌ بندی‌های یکبار مصرف صحبت می‌کنند ولی زمانی که به دل دریا برویم، متوجه می‌شویم که  این موضوع اصلی نیست که باید به آن بپردازیم. حدود 20 درصد از زباله های پلاستیکی و آلاینده های آب های اقیانوسی که برابر با مقدار 5.6 میلیون تن می باشند، از منابع اقیانوسی به وجود می آید.

MARPOL  که نوعی عهدنامه بین‌المللی است، ریختن زباله های پلاستیکی در نواحی اطراف دریا را به طور کامل ممنوع کرده است. کشتی های تجاری محمولات، فاضلاب، تجهیزات پزشکی استفاده شده و سایر انواع زباله های حاوی پلاستیک را در داخل اقیانوس می ریزند. در آمریکا موسسه تحقیقاتی آلودگی‌های پلاستیکی دریایی و قوانین کنترلی در سال ۱۹۸۷ تخلیه مواد پلاستیکی در دریا حتی توسط کشتی ها را ممنوع اعلام کردند. انواع کشتی های تحقیقاتی و یا وابسته به نیروی دریایی نیز مواد اضافه و زباله و همچنین تجهیزات ارتشی بی مصرف را در داخل آب می ریزند. عده‌ای نیز وسایل ماهیگیری و سایر انواع زباله ها را به صورت تصادفی و یا از روی سهل انگاری در داخل آب می اندازد. بزرگترین منبع آلودگی پلاستیکی در اقیانوس ها را وسایل ماهیگیری تشکیل می‌دهند و این مقدار حدود ۹۰ درصد از ذرات زباله ای در بعضی مناطق است. میزان زباله های پلاستیکی تولید شده بیش از مقدار آلاینده های پلاستیکی جمع آوری شده از اقیانوس هاست.

اثر آلاینده های میکرو پلاستیکی (ریز پلاستیکها) و ماکرو پلاستیکی (پلاستیکهای بزرگ) در اقیانوس فقط محدود به عدم فیلتر سازی پلاستیک های ریخته شده در اکوسیستم دریایی نیست، بلکه ممکن است از طریق رودخانه های الوده ای باشد که که از طریق مسیرهای ابی وارد اقیانوس می شوند و آنها را آلوده می سازند. در واقع رودخانه ها ممکن است به عنوان یک منبع و یا یک مسیرالاینده عمل نمایند. همچنین مقدار زیادی از مواد پلاستیکی در رودخانه ها ریخته می شود که می‌توان از ورود آنها به اقیانوس پیشگیری کرد. مطالعات اخیر نشان می‌دهد که حدود ۸۰ درصد از منابع آلاینده پلاستیکی در محیط زیست دریایی از رودخانه ها نشأت می گیرد. می توان چنین عنوان کرد که میزان پلاستیک هایی که در اقیانوس وجود دارد، به طور چشم گیری کمتر از مقداری از این مواد است که در هر زمان وارد اقیانوس می شود.