تاثیرات آلودگی پلاستیکی بر انسان و حیوان

دسته: مقالات منتشر شده در 07 دی 1398
نوشته شده توسط Admin بازدید: 4952

آلودگی پلاستیکی چه تاثیری بر انسانها و حیوانات دارد؟

آلودگی پلاستیکی به سادگی می تواند باعث مسمومیت حیوانات شود و سپس این مسمومیت مستقیما اثر خود را  بروی منایع غذایی انسانی نشان خواهد داد . تحقیقات انجام شده نشان می دهند که آلودگی پلاستیکی می تواند به عنوان یکی از مضرترین مشکلات موجود برای پستانداران ‌دریایی مطرح شود. انواعی از پستانداران ساکن در آب مانند لاکپشت های دریایی نیز قطعات بزرگ و کوچکی از مواد پلاستیکی را بلعیده و این قطعات در درون معده آنها یافت شده است. زمانی که چنین اتفاقی می‌افتد موجود زنده یاد شده از گرسنگی تلف خواهد شد زیرا قطعات پلاستیکی مسیر گوارشی حیوان را مسدود میکند. در مواردی هم موجودات  یاد شده در محصولات پلاستیکی گیر می‌افتند مانند تورهای ماهیگیری که می تواند به آنها آسیب وارد کند و یا موجب مرگ انان شود. در واقع گیر افتادن در زباله های پلاستیکی یکی از دلایل اصلی مرگ موجودات زنده دریایی مانند ماهی، شیر های دریایی و پرندگان و لاکپشت ها شناخته شده است. این موجودات پس از آنکه در زباله های پلاستیکی گیر می افتند خفه می شوند و یا غرق خواهند شد زیرا نمی توانند خود را از این دام نجات دهند. همچنین این امکان وجود دارد که موجودات دریایی بر اثر گرسنگی تلف شده و یا توسط سایر موجودات شکار شوند. گاهی اوقات نیز زخمها و جراحات متفاوتی به روی بدن آنها به وجود می آید. در گزارشی در سال ۲۰۰۶ با نام زباله های پلاستیکی در اقیانوس های دنیا، تخمین زده شد که حدود ۲۶۷ گونه متفاوت حیوانی در زباله های پلاستیکی افتاده و یا این مواد را بلعیده اند. تخمین‌هایی نیز وجود دارند که نشان می دهند بیش از ۴۰۰ هزار پستاندار دریایی بر اثر آلودگی پلاستیکی در اقیانوس ها سالانه تلف می شوند. موجودات دریایی ممکن است در تجهیزات ماهیگیری دور انداخته شده گیر بیفتند مانند تورهای ماهیگیری. طناب و تور های کاربردی برای ماهیگیری نیز از نوعی ماده ترکیبی مانند نایلون تشکیل شده‌اند که باعث می شوند تا میزان پایداری تجهیزات یاد شده بسیار بالاتر رود و به روی سطح آب شناور بمانند. یکی دیگر از احتمال های موجود، گیر کردن موجودات نام برده شده در قطعات بسته بندی پلاستیکی گرد و یا حلقوی است و در صورتی که اندازه موجود زنده بزرگتر شود ممکن است پلاستیک وارد گوشت و پوست آنها شود. گاهی اوقات تورهای ماهیگیری نیز به سمت بستر دریا حرکت کرده و باعث آسیب‌دیدگی صخره های مرجانی میشود.

 

بلع زباله های پلاستیکی توسط موجودات دریایی

همانطور که پیش از این نیز یاد شد، لاکپشت های دریایی در اثر آلودگی پلاستیکی به میزان زیادی آسیب می بینند. طعمه اکثر آنها عروس های دریایی است ولی اکثراً کیسه های پلاستیکی را با طعمه خود اشتباه می‌گیرند. ممکن است زباله های پلاستیکی با انسداد مری این حیوانات باعث مرگ آنها شوند و مطالعاتی در سال ۲۰۱۸ توسط دانشمندان استرالیایی به خوبی نشان می دهد که لاک پشت های کوچک دریایی در این مسئله بسیار آسیب پذیر هستند. اسیبهای یاد شده برای نهنگ ها نیز وجود دارد و مقادیر بزرگی از زباله های پلاستیکی در معده انها پیدا شده است. از دهه ۷۰ نیز قطعات پلاستیکی را در معده نهنگ عنبر یافتند. در ماه ژوئن سال ۲۰۱۸ نیز بیش از ۸۰ کیسه پلاستیکی در درون معده نهنگ خلبان پیدا شد. در آوریل سال ۲۰۱۹ و پس از پیدایش یک نهنگ عنبر در جزایر ساردنی به همراه ۴۸ پوند از زباله های پلاستیکی در معده انها، انجمن حیات وحش جهانی هشدار داد که آلودگی پلاستیکی یکی از عمده‌ترین تهدیدها و مشکلات موجود برای زندگی دریایی بوده و همچنین اشاره کرد که ۵ عدد نهنگ در طی دوسال ممتد توسط مواد پلاستیکی کشته شدند. تعدادی از کوچکترین قطعات مواد پلاستیکی نیز توسط ماهی های کوچک در اقیانوس و در منطقه‌ای با نام ناحیه دریا میانی بلعیده می شوند که حدود ۲۰۰ تا هزار متر زیر سطح اقیانوس ها هستند و در این محیط ها هیچ نوری نیز وجود ندارد. اطلاعات چندانی در خصوص این ماهی ها وجود ندارد و فقط می دانیم که تعداد آنها بسیار زیاد است. آنها در تاریکی اقیانوس پنهان می شوند و از شکارچی ها خود را مخفی می کنند و سپس به سطح اقیانوس در هنگام شب حرکت می‌کنند تا بتوانند غذا ‌بخورند. مطالعات نیز نشان داد که مقدار میانگین پلاستیک موجود در معده ۱۴۱ ماهی دریا میانی حدود نه و دو دهم درصد است. آنها تخمین می زنند که میزان بلع زباله های پلاستیکی توسط این ماهی ها در شمال اقیانوس آرام بین ۱۲ تا ۲۴ هزار تن در سال است.

 

اثر زباله های پلاستیکی بر پرندگان

زباله های پلاستیکی فقط در موجوداتی که در اقیانوس زندگی میکند موثر نمی باشند بلکه مرغان دریایی نیز به صورت منحصر به فردی در معرض خطر قرار دارند. تخمین های سال ۲۰۰۴ نشان می دهند که در معده پرستوهای دریایی ساکن در دریای شمال نیز حدود ۳۰ قطعه پلاستیکی به صورت میانگین مشاهده شده است. مرغان دریایی نیز اغلب زباله های پلاستیکی شناور به روی سطح دریا را با طعمه اشتباه میگیرند. زباله های پلاستیکی بلعیده شده می‌توانند مجرای سیستم گوارشی پرندگان را مسدود کرده و یا به آن آسیب برسانند و توانایی گوارشی را کاهش دهند و یا حتی به سوءتغذیه و مرگ منجر شوند. نوعی از مواد شیمیایی سمی با نام بی فنیل های پلی کلرینه نیز به روی سطح مواد پلاستیکی موجود در دریا جمع شده و پس از آن که مرغان دریایی آنها را می بلعند، آزاد می شوند. این مواد شیمیایی ممکن است در بافت‌های بدن مرغان دریایی جمع شوند و آثار جدی و خطرناکی بر توانایی تولید مثل، سیستم ایمنی و تعادل هورمونی این موجودات داشته باشند. زباله های شناور پلاستیکی نیز ممکن است باعث ایجاد زخم و عفونت و حتی مرگ شوند. در مواردی همه آلودگی پلاستیکی به انواعی از پرندگان سرایت خواهد کرد که هیچ گاه در کنار دریا زندگی نمی کردند زیرا والدین آنها به اشتباه مواد پلاستیکی را به جای غذا برای آنها بردند. در مطالعات مشخص شد که ساحلهای نیوزیلند دارای مقدار بسیار زیادی از زباله های پلاستیکی هستند و پس از آن تحقیقات انجام گرفته مشخص کردند که انواع و گونه های متفاوتی از پرنده های پر کلفت این زباله ها را می بلعند. این نوع از پرندگان زباله ها را با مواد غذایی مورد نیاز خود اشتباه گرفته و همچنین می‌توان عنوان کرد که زباله های یاد شده در سنگدان این پرندگان پیدا شده است.

 

زباله های پلاستیکی و اثرات آنها بر انسان ها

ترکیباتی که در تولید مواد پلاستیکی به کار برده می شوند با آزادسازی انواعی از مواد شیمیایی در هوا و آب باعث آلودگی محیط زیست می شوند و تعدادی از این ترکیب ها در پلاستیک ها عبارتند از فتالات ها، بیسقنول آ، پلی برومینه دی فنیل اتر .اگرچه مواد ترکیبی یادشده کاملاً غیر ایمن هستند ولی در تولید بسته بندی های مواد غذایی، تجهیزات پزشکی، مواد کاربردی برای کف پوش، بطری‌ها، عطرها مواد زیبایی و بسیاری از محصولات دیگر به کار برده می شوند. دوز بالایی از مواد یاد شده برای انسان بسیار خطرناک می باشد و باعث می‌شوند تا سیستم غدد درون ریز انسان نابود شود. بیسفنول آ مشابه با نوعی هورمون زنانه با نام استروژن می باشد و این ماده هورمون های تیروئید را از کار انداخته و یا به آنها آسیب می رساند. غدد هورمونی تیروئید نقش بسیار مهمی در سوخت و ساز بدن و رشد و توسعه اندامهای انسانی دارند. اگرچه میزان قرارگیری در برابر مواد شیمیایی نامبرده شده با توجه به سن و منطقه جغرافیای زیستی متفاوت می باشد ولی بیشتر انسان ها در یک زمان در معرض انواع از این مواد شیمیایی قرار می گیرند. معمولاً سطح قرارگیری روزانه انسان در معرض مواد شیمیایی یاد شده کمتر از مقدار تخمینی خطرناک است ولی مطالعات بیشتری باید در خصوص اثرات دوز پایین مواد روی انسان صورت بگیرد. هنوز مشخص نمی باشد که این مواد شیمیایی تا چه اندازه ممکن است از نظر فیزیکی بر روی انسان اثر داشته باشند ولی تعدادی از مواد شیمیایی که در تولید پلاستیک ها به کار برده می شوند ممکن است با برخورد به پوست انسان باعث بروز درماتیت یا التهاب پوست شوند. خطرات ناشی از این مواد شیمیایی مختل کننده هورمون ها برای کودکان و زنان در طی دوران باروری به بیشترین میزان می باشد و همچنین ممکن است آنها دچار اختلالات سیستم ایمنی و یا سیستم باروری شوند.

 

اهمیت بالینی و کلینیکی

از آنجایی که مواد پلاستیکی به مقدار بسیار فراوانی در اطراف ما وجود دارند، بسیاری از انسانها در معرض مواد شیمیایی موجود در ترکیبات سازنده ی آنها قرار می گیرند. مطالعات انجام شده به روی ساکنین آمریکا نشان می‌دهد که ۹۵ درصد از بزرگسالان این کشور دارای مقادیری از بیسفنول آ در ادرار خود میباشند. این ماده باعث بروز بیماری های مختلفی از جمله اختلالات باروری و بلوغ جنسی و سایر موارد میشود.

 

هورمون تیروئید

بیسفنول آ نوعی از تغییرات ژنتیکی مرتبط با هورمون های تیروئید را به وجود می آورد که خود بر عملکردهای زیستی مانند سوخت و ساز و رشد موثرند. در واقع ماده یاد شده ممکن است در بروز کم کاری تیروئید موثر باشد.

 

هورمون های جنسی

ماده یاد شده ممکن است اختلالاتی در سطح نرمال و فیزیولوژیکی هورمون های جنسی به وجود بیاورند.