سلامت کارگران صنعت چاپ کیسه پلاستیکی

تجزیه و تحلیل ارتباط بین مواجهه با تولوئن و سلامت؛ تعیین ریسک در کارگران صنعت چاپ کیسه های پلاستیکی

فرایند تولید در صنعت کیسه های پلاستیکی همواره دارای مخاطراتی بوده است. مواد شیمیایی یکی از ریسک فاکتورهایی است که در این صنعت وجود دارد. یکی از این مواد شیمیایی مورد استفاده، تولوئن است که می تواند باعث خطرات برای امنیت شغلی کارگران یا افراد در مواجهه با آن شود. این مطالعه با هدف تعیین ارتباط بین مواجهه با تولوئن و شناسایی خطرات سلامت (RQ) در کارگران بخش چاپ کارخانۀ PT X Sidoarjo انجام شد. این مطالعۀ مشاهده ای با رویکرد مقطعی بر روی 32 نفر از کارگران این مجتمع پتروشیمی انجام شد. غلظت تولوئن با استفاده از کروماتوگرافی گازی اندازه گیری شد. تفسیر ریسک سلامت (RQ) با تقسیم مقدار دوز مصرفی با غلظت مرجع محاسبه می شود. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که تولوئن در لوکیشن 2، 31.54 ppm و بالاتر از حد آستانۀ توصیه شده توسط ACGIH بود. میزان RQ در 40.6 درصد از کارگران 2:1 بود و ارتباط معناداری بین مواجهه با تولوئن و RQ مشاهده شد.

فرایند تولید در صنعت کیسه های پلاستیکی همیشه با خطرات حاصل از مواد شیمیایی به کار رفته در این صنعت همراه بوده است. یکی از این مواد شیمیایی خطرناک، تولوئن است که در صنعت تولید کیسه های پلاستیکی کاربرد دارد. تولوئن معمولآ بعنوان حلال رنگ در فرایند چاپ این کیسه ها استفاده می شود. این ماده شیمیایی فرّار و بی رنگ است که بعنوان حلال رنگ، مخلوطی از بنزین و لاک ناخن کاربرد دارد. کارگرانی که از تولوئن بعنوان حلال استفاده می کنند دچار مشکلاتی مانند سرگیجه، سوزش چشم، حساسیت پوستی و اختلالات تنفسی، کبد، کلیه و حتی اختلالات سیستم عصبی مرکزی می شوند. تولوئن از سه طریق استنشاق، بلع و جذب پوستی به بدن افراد وارد می شود. تاکنون هیچ گزارشی مبنی بر خطرناک بودن این فرآوردۀ شیمیایی برای سلامت انسان و محیط زیست گزارش نشده است؛ مشروط بر اینکه از حد آستانه تجاوز نکند. با توجه به مقدار آستانۀ تعیین شدۀ تولوئن توسط ACGIH، این آستانه برای تولوئن 20 ppm به مدت 8 ساعت در روز و 40 ساعت در هفته است. برخی از موارد مواجهه با تولوئن در ATSDR ثبت شده است من جمله مطالعۀ یین و همکارانش که بر روی 44 مرد و 56 زن که به طور مکرر در صنعت تولید کفش، چاپ و تجهیزات صوتی در معرض TWA با غلظت 41 و 46 ppm قرار گرفته بودند و از طرفی، در مقایسه با 127 نفر گروه کنترل، از سردرد، سرگیجه و خواب نامنظم رنج می بردند. علاوه براین، اوکای و همکارانش هم در بررسی شان به افزایش اختلالات ذهنی و عصبی در بین 452 کارگر قرار گرفته در معرض تولوئن، در مقایسه با 517 نفر گروه کنترل، اشاره کردند. این مطالعه با هدف تعیین ارتباط بین مواجهه با تولوئن و تعیین ریسک سلامت (RQ) در کارگران چاپ کیسه های پلاستیکی و تأثیر تولوئن بر سلامت این افراد انجام شد.

غلظت تولوئن: نتایج به دست آمده نشان داد که غلظت تولوئن در یکی از لوکیشن های چاپ بالاتر از TLV است. نتایج حاصل از این مطالعه در کارگاه غیررسمی کاراساک نشان داد که میانگین غلظت تولوئن 71.29 ppm بود. محققان با بررسی صنعت رنگ در ایران به این نتیجه رسیدند که غلظت این ماده شیمیایی 105.82 ppm است. مطالعه دیگری که در صنعت چاپ جاکارتا انجام شد، نشان داد که این غلظت 100.38 ppm است. میزان مواجهه با بخار تولوئن به عواملی همچون محیط کار (باز یا بسته بودن) و عوامل فیزیکی من جمله جهت باد، دما، رطوبت و فشار هوا بستگی دارد. براساس بررسی محیط کار مشخص شد که محل چاپ یک سالن سر بسته و دارای 12 دمنده در نزدیکی تمام لوکیشن های چاپ است. تولوئن در دمای 30 درجه سانتیگراد به راحتی در هوا تبخیر می شود و کارگرانی که در معرض آن قرار دارند ممکن است به مشکلاتی همچون سرگیجه، سردرد، تحریکات چشمی، حساسیت پوستی، مشکلات تنفسی، اختلالات سیستم عصبی مرکزی مبتلا شوند. حتی ممکن است دچار علائم مسمومیت حاد و مزمن شوند. در بسیاری از مطالعات تجربی، علائم اولیۀ مسمومیت حاد مانند اختلالات تنفسی و سوزش چشم در بین کارگرانی مشاهده شد که در معرض تولوئن با غلظت های 750 و 1.125 میلی گرم بر متر مکعب به ترتیب به مدت 8 ساعت و 20 دقیقه قرار داشتند.

علاوه براین، علائم مسمومیت مزمن ممکن است در غلظت های 400-200 میلی گرم بر متر مکعب به مدت 8 ساعت مداوم در روز یا 40 ساعت در هفته بروز کند. همانطور که دارواتی و همکارانش به این نتیجه رسیدند کارگرانی که 7 تا 12 بار در معرض تولوئن قرار می گیرند، در مقایسه با افرادی که هیچ گونه مواجهه ای با این فرآورده شیمیایی ندارند بیشتر دچار عصبی روانشناختی می شوند. با این حال می توان گفت که غلظت بالاتر از آستانه ممکن است علائم عصبی روانشناختی به همراه داشته باشد.

تعیین ریسک سلامت: نتایج حاصل از محاسبات تعیین ریسک سلامت (RQ) نشان داد که 40.6 درصد از کارگران در صنعت چاپ دست کم به یک عارضۀ سلامتی (RQ≥1) مبتلا هستند؛ به این معنا که کارگران شاعل در صنعت چاپ به دلیل مواجهه با تولوئن ریسک بیشتری برای ابتلا به مشکلات سلامتی دارند. در مطالعه دیگری که توسط پیرهارتین انجام شد، بیان شد که 8 درصد از شرکت کنندگان در مطالعه در پروسۀ نهایی دست کم به یک عارضۀ سلامتی (RQ≥1) مبتلا شدند چون که میزان غلظت تولوئن در این پروسه بالاتر از دیگر لوکیشن ها بود. با این تفاسیر، می توان نتیجه گرفت که هر لوکیشن با توجه به سطح غلظت تولوئن، ریسک های سلامتی خاص خود را دارد. علاوه براین، نتایج حاصل از این مطالعه و محاسبات نشان داد که هر چه غلظت تولوئن در محیط کار بیشتر باشد، مخاطرات بیشتری برای سلامتی افراد در مواجهه با آن نیز انتظار می رود.

1. از بین چهار لوکیشن اندازه گیری تولوئن، کمترین و بالاترین به دست آمده به ترتیب 8.93 و 31.54 ppm گزارش شد. میزان غلظت هر لوکیشن ریسک های مختلفی برای کارگران به همراه داشت.

2. نتایج حاصل از محاسبات تعیین ریسک سلامت (RQ) نشان داد که 40.6 درصد از کارگران صنعت چاپ که در معرض تولوئن قرار دارند، با مشکلات سلامتی دست و پنجه نرم می کنند اما 59.4 درصد دیگر از این خطرات ایمن هستند.

3. در نهایت، با استنباط به نتایج بدست آمده از این مطالعه، ارتباط معناداری بین مواجهه با تولوئن و ارزیابی تعیین ریسک های سلامتی در بین این افراد مشاهده شد که با توجه به میزان غلظت تولوئنی که کارگاران در معرض آن قرار دارند، می توان میزان و شدت مشکلات تنفسی و دیگر موارد ناشی از این مواجهه را ارزیابی کرد.