چرا مواد شیمیایی را در ظروف پلاستیکی نگهداری می کنند؟
آیا تا به حال از خود پرسیده اید که چرا در اغلب موارد مواد شیمیایی را در داخل ظروف پلاستیکی می ریزند و در واقع برای نگهداری مواد شیمیایی از این ظروف استفاده می کنند؟ نمی توانیم این موضوع را صرفاً ناشی از انواع شکل ها و اندازه های مواد پلاستیکی بدانیم، بلکه این مواد می‌تواند مزیت‌هایی نیز برای محیط زیست داشته باشند.
ظروف پلاستیکی حاوی مواد شیمیایی
نگهداری مواد شیمیایی در ظروف متناسب و مطلوب اولین روشی است که می توانیم از ایمنی این مواد به خصوص اسیدها و بازها اطمینان حاصل کنیم. در صورتی که یک ماده بتواند به راحتی با محتویات داخل ظرف واکنش دهد همانند فلزات و یا با برخورد به سطوح مختلف به راحتی بشکند همانند ظروف شیشه ای، بنابراین نمی توان آن را گزینه مناسبی برای نگهداری انواع محلولهای شیمیایی همانند نیتریک اسید دانست. به همین دلیل است که انواع متفاوتی از مواد پلاستیکی برای نگهداری اسیدها و بازها به کار برده می‌شوند و بدین صورت هر کدام از ظروف پلاستیکی می تواند با توجه به ویژگی های مواد شیمیایی محتوی انتخاب شود. به عنوان مثال این امکان وجود دارد که از پلاستیک های پلی پروپیلن به منظور نگهداری مواد شیمیایی ساینده استفاده کرد.
ظروف پلاستیکی کاربردی برای نگهداری مواد شیمیایی کدام است؟
- پلی اتیلن: پلی اتیلن اولین بار در آلمان در سال ۱۸۹۸ سنتز شد و این در حالی است که یک شیمیدان با نام Hans von Pechmann آن را در طی یک آزمایش به صورت کاملا اتفاقی تولید کرد و از آن زمان این ماده به عنوان رایج ترین و پر تولید ترین پلاستیک در دنیا شناخته می شود. پلی اتیلن می تواند در شکلهای متفاوت تولید شود که نشان دهنده تنوع و توانایی آن برای استفاده در ساخت انواع محصولات می باشد. به عنوان مثال پلی اتیلن های سبک وزن به منظور تولید کیسه های کاربردی برای حمل خوار و بار به کار برده می‌شوند و پلی اتیلن های سنگین وزن دارای ساختار کاملاً بلورین می باشند و می توانید آنها را در کیسه های زباله و یا لوله های تخلیه پیدا کنید. پلی اتیلن های بسیار سنگین وزن در واقع برای تولید محصولاتی به کار برده می شوند که به عملکرد بسیار بالایی نیاز دارند و از طرف دیگر به منظور تولید جلیقه ضد گلوله نیز به کار برده می شود. با توجه به تمامی موارد عنوان شده شما به راحتی می توانید درک کنید که چرا پلی اتیلن به عنوان ماده ای ایده آل برای ذخیره مواد شیمیایی به کار برده می شود. پلی اتیلن های سنگین وزن انواعی از ظروف پلاستیکی با قابلیت مقاومتی بسیار زیاد در برابر سایش را به وجود می‌آورند و ویژگیهای ترموپلاستیک در این مواد به این معناست که این ظروف می‌توانند دمای متفاوتی را تحمل کنند سپس خنک شوند و بدون تنزل خاص و یا تغییر در خواص اولیه دوباره در معرض حرارت قرار بگیرد. تنوع گونه‌های پلی اتیلن به این معنی است که این ماده سازگاری بسیار زیادی با بیشتر اسیدها و بازهای قوی دارد. همانطور که پیش از این نیز عنوان شد پلی اتیلن ها در ساخت جلیقه های ضد گلوله به کار برده می شوند و در واقع به خاطر استحکام بالای خود در برابر ضربه نیز شناخته می‌شوند و در نهایت میتوان عنوان کرد که تمامی موارد عنوان شده باعث می‌شوند تا پلی اتیلن ها گزینه بسیار خوبی برای ذخیره مواد شیمیایی باشند زیرا احتمال شکستگی آنها بسیار بالا می باشد و در نهایت احتمال انتشار مواد شیمیایی درون آن نیز به صفر خواهد رسید.
- پلی متیل پنتن: پلی متیل پنتن نوعی پلیمر ترموپلاستیک و شفاف می باشد که از مقاومت شیمیایی بسیار بالایی برخوردار است اما پلی اولفین های پیچیده موجود در آن در واقع تشکیل دهنده ساختار اصلی تعدادی از اشیای مشابه همانند بشر ها و یا ظروف آزمایشگاهی می باشد. ما همگی از ظروف آزمایشگاهی در کلاس علوم خود استفاده کرده‌ایم و شاهد به زمین خوردن آن برای یک یا چند بار بوده ایم و مسلما می‌دانید که در اغلب موارد این ظروف نمی شکنند. این موضوع ناشی از آن است که بشر ها و یا ظروف آزمایشگاهی شیشه ای جای خود را به انواع پلی متیل پنتن دادند. اگرچه این نوع پلیمر در مقایسه با پلی اتیلن از شکنندگی بیشتری برخوردار می باشند ولی می توان آن را به گونه ای طراحی کرد که در برابر شکستگی مقاومت زیادی داشته باشد. ساختار شفاف این نوع از پلیمرها نیز باعث می‌شود تا به راحتی بتوان محتوای درون آنها را دید و علاوه بر آن مقاومت بسیار خوبی نیز در برابر سایش دارد. ظروف ساخته شده از این نوع پلیمر مقاوم به گزینه بسیار مناسبی برای ذخیره سازی بیشتر اسیدها و بازها با درجات استحکام متفاوت می باشد.
- تفلون: تفلون یکی دیگر از پلیمرهایی است که به طور تصادفی در سال ۱۹۳۸ تولید شد. در حقیقت پلی تترافلوئورواتیلن به عنوان فلوئورو پلیمر اصلی سازنده تفلون به شمار می‌آید که با توجه به ویژگیهای آب ترس خود شناخته می شود و این ویژگی بدین معنی است که در بیشتر موارد مواد قابلیت چسبندگی به تفلون را نخواهد داشت. این پلیمر می‌تواند در برابر آثار سایشی بسیاری از مواد شیمیایی همانند سولفوریک اسید و نیتریک اسید مقاومت کند. ماده نام برده شده از حالت لغزنده ای برخوردار می باشند و این بدین معنا نیست که در ارتباط با انواع مواد شیمیایی آن ها را به خود جذب نخواهد کرد و استحکام ناشی از پیوندهای بین فلورین و کربن باعث می شود تا حالت غیر واکنشی داشته باشد. با توجه به تمامی دلایل عنوان شده ظروف پلاستیکی دارای پوشش تفلون گزینه هایی بسیار ایده آل برای ذخیره‌سازی انواعی از اسیدها و بازها میباشند.
آیا میتوان برای نگهداری اسید ها از ظروف پلاستیکی استفاده کرد؟
پاسخ این سوال با توجه به نوع اسید و نوع پلاستیک کاربردی به عنوان محفظه ذخیره کاملا متفاوت خواهد بود. به طور کلی نمی توان اسیدهای بسیار قوی را در ظروف پلاستیکی نگهداری کرد اما شما باید همیشه به ویژگی های منحصر به فرد ماده شیمیایی مورد نظر خود دقت کنید تا بتوانید ظرف متناسب برای آن را انتخاب کنید.
مواد شیمیایی شوینده باید در چه ظرفی نگهداری شود؟
مواد شیمیایی شوینده باید در محیط های خشک، خنک، پاکیزه و به دور از نور خورشید نگهداری شوند و از آنجایی که تعدادی از مواد شوینده خطرناک می باشد اهمیت بسیار زیادی دارد که آنها را در معرض شرایط ویژه و پرخطر قرار ندهیم تا در این صورت از بروز بسیاری از واکنش های خطرناک جلوگیری نماییم. مطمئن شوید که مواد شوینده را در بسته بندی های اصلی خود نگهداری می کنید زیرا این بسته بندی ها به گونه ای ساخته شده اند که بتوانند مطابق با دستورالعمل های ایمنی باشند و بنابراین آنها به بهترین گزینه مناسب برای ذخیره سازی مواد شیمیایی شوینده هستند. حتماً دستورالعمل های درج شده روی مواد شیمیایی را با دقت بخوانید و آنها را از دسترسی حیوانات خانگی یا کودکان دور نگه دارید.
میزان سازگاری مواد شیمیایی با ظروف شیشه ای چگونه است؟
ظروف شیشه ای از ویژگیهای مثبت متفاوتی برخوردارند مانند عدم وجود سوراخ های ریز در آنها و عدم تاثیر پذیری شیمیایی ولی یکی از بزرگترین معایب آنها در این مورد خلاصه می شود که آنها به راحتی میشکنند. شکستگی این دسته از ظروف نه تنها باعث می‌شود تا قطعات ریز شیشه ای برنده در محیط پخش شوند بلکه مواد خطرناک درون آنها نیز کاملاً در محیط منتشر خواهند شد و خطراتی را برای محیط اطراف و انسانها به وجود خواهد آورد. با توجه به مطالب عنوان شده نمی‌توان تمامی بازها و اسیدها را در ظروف شیشه ای نگهداری کرد و در واقع این بدین معنی است که تنوع مواد شیشه ای بسیار کم است. هیدروفلوئوریک اسید می تواند از شیشه عبور کند و شامل المان های فلوئورین می‌شود که در نهایت در جدایی اتم های اکسیژن از پیوند موجود موثر خواهد بود. اما به طور کلی می توان لوریک اسید هیدروفلوئوریک اسید را در ظروف ساخته شده از پلی اتیلن، پلی متیل پنتن و تفلون ذخیره سازی کرد و این بدین معنا نیست که پلاستیک ها می توانند گزینه های بسیار ایده آلی برای انتقال و حمل و نقل مواد شیمیایی با چنین ویژگی هایی باشند.
به هنگام انتخاب ظروف حاوی مواد شیمیایی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
- مقاومت در برابر سایش: فلزات و یا فولادهای ضد زنگ مقاومت بسیار زیادی در برابر سایش ناشی از اسید ها و مواد قلیایی دارند و فولادهای ضد زنگ اصلاً تغییر رنگ نخواهد داد. درجات بسیار بالاتری از آلیاژ های فلز هم مقاومت زیادی در برابر سایش دارند و به همین دلیل بیشتر آن ها در محیط هایی استفاده می‌شود که باید در معرض کلرین قرار بگیرد.
- مقاومت در برابر دما: در صورتی که ماده شیمیایی مورد نظر شما از دمای ویژه‌ای برخوردار است و یا باید در حوزه دمایی منحصر به فردی نگهداری شود، شما باید حتماً از ظرفی استفاده کنید که استحکام بسیار عالی داشته باشد و بتواند با تغییرات دمایی سازگار شود.
- استحکام: استحکام نیز نقش بسیار مهمی در انتخاب شما دارد و شما باید حتماً ظروفی را انتخاب کنید که از استحکام و قدرت کافی برای انگیزه و مقاومت در برابر ویژگی های ساینده مواد محتوی برای مدتی طولانی برخوردارند.
- بهداشت: استفاده چند بار مصرف از قوطی ها و ظروف می‌تواند از نظر اقتصادی بسیار به صرفه باشد ولی حتما این نکته را به خاطر داشته باشید که این کار باید با رعایت بیشترین میزان بهداشت صورت بگیرد و فقط اگرشما می توانید بهداشت کافی را رعایت کنید، بهتر است از ظروف چند بار مصرف استفاده کنید.
مترجم: ف. ال احمد
